LUchtvaart Nationaal Antwerpen Kempen
LUNAK
GESCHIEDENIS VAN HET LUCHTRACEN - GROOT-BRITTANNIE
Deel 4 (Pionierstijd- en Interbellum)
In deel 3 kwam de geschiedenis van het luchtracen met landvliegtuigen aan bod, in deel 4 handelt het specifiek over het luchtracen in Groot-Brittannië.
Groot-Brittannië was (naast Frankrijk en de Verenigde Staten) in de pionierstijd voor 1914 één van de landen waar de luchtvaart in het algemeen en de vliegerij als sportief element al snel tot grote bloei kwam. Op de toenmalige vliegterreinen van Hendon en Brooklands hadden vanaf de zomer van 1912 bijna wekelijks vliegdemonstraties plaats en algauw werden er daarbij ook kleinschalige races ingericht. Het betrof meestal een vlucht van 1 of 2 rondjes rond het vliegveld met een drie- of viertal deelnemers waarbij de tijden individueel werden opgemeten.
Op zaterdag 8 juni 1912 organiseerde de Daily Mail de eerste Aerial Derby. Het betrof hier een luchtrace rond Londen (met start en aankomst op Hendon). Het parcours van deze eerste editie was 81 mijl (130,4 km) lang en er waren 4 keerpunten waar de piloten voldoende laag dienden te vliegen zodat de waarnemers ze konden identificeren. Van de 15 inschrijvingen verschenen uiteindelijk slechts 7 piloten aan de start (5 Engelsen en 2 Fransen). 4 deelnemers beëindigden de race. De winnaar was Thomas Sopwith ( de latere vliegtuigbouwer van o.a. de bekende jachtvliegtuigen Sopwith Pup, Triplane en Camel). Hij legde het traject af in 1h 23’ 08” (snelheid 94,082 km/u). De 2e plaats was voor de Brit Gustav Hamel; hij deed meer dan 15 minuten langer over het traject. Beiden vlogen met een Blériot XI eendekker. De nummers 3 en 4 (ook Engelsen) deden meer dan 2 uur over het parcours.
Het volgende jaar ( 20 september 1913) werd het parcours (opnieuw met start en aankomst op Hendon) iets langer (94,5 mijl = 152 km). 9 van de 11 starters vlogen de race uit. De zege ging ditmaal naar Gustav Hamel. Met zijn Morane-Saulnier vloog hij het traject in 1h 15’ 49” (120,356 km/). De editie van 1914 werd gekenmerkt door slecht vliegweer. De wedstrijd werd verschoven van 23 mei naar 6 juni. Op die dag slaagden slechts 4 van de 11 deelnemers erin het parcours volledig af te leggen. De snelste (de Fransman Louis Noël op een Morane-Saulnier) werd gedeclasseerd wegens het missen van 2 keerpunten zodat de overwinning ging naar de Amerikaan Walter Brock (eveneens op Morane-Saulnier. Zijn tijd (1h 18’ 54”) en snelheid (115,647 km/u) waren minder dan het vorige jaar.
Na een onderbreking van 5 jaar volgde op 21 juni 1919 de 4e editie van de Aerial Derby. Het parcours was identiek aan dat van 1913 en 1914 maar diende tweemaal afgelegd te worden zodat de totale afstand 189 mijl (304 km) bedroeg. Van de 16 ingeschreven deelnemers verschenen er uiteindelijk 12 aan de startlijn op Hendon. Praktisch alle toestellen waren (soms lichtjes aangepaste versies van) gevechtsvliegtuigen uit Wereldoorlog 1. 7 piloten slaagden er in het traject te beëindigen. De overwinning was voor Cpt Gerald Gathergood. Zijn vliegtuig, de De Havilland DH-4R was een tot eenzitter omgebouwde DH-4 lichte bommenwerper aangedreven door een 450 PK Napier Lion motor. Hij legde de 189 mijl af in 1h 27’ 42” aan een snelheid van 208,094 km/u. De verschillen in snelheid waren enorm. Zo deed de zevende in de uitslag (Cpt Harold Hamersley) niet minder dan 2h 41’ 23” over de 2 ronden; niet verwonderlijk als men weet dat zijn Avro 534 Baby werd aangedreven door een Green motor van slechts 35 PK.
Vanaf 1920 stopte de krant Daily Mail met de sponsoring; de Royal Aero Club diende zelf in te staan voor het prijzengeld. Dit was niet hoog genoeg om buitenlandse deelnemers aan te trekken zodat de Aerial Derby een compleet Britse aangelegenheid werd en bleef. Op 24/07/1920 was het parcours iets langer dan de vorige jaren (2 ronden van elk 100 mijl). Van de 14 starters beëindigen er 9 de wedstrijd maar 1 deelnemer werd gediskwalificeerd wegens het niet correct overvliegen van de finishlijn. Winnaar werd Frank Courtney; met de Martinsyde Semiquaver éénpersoonsracer legde hij de 200 mijl (322 km) af in 1h 18’ 12” (246,947 km/u). Ook nu waren de verschillen tussen de diverse deelnemers enorm want de nrs 7 en 8 in de uitslag Harold Hamersley en Bert Hinkler, beiden op Avro 534 Baby) hadden meer dan 2h 30’ nodig voor het beëindigen van de 2 ronden.
Het duidelijk gebrek aan echte racevliegtuigen zou uiteindelijk de Aerial Derby fataal worden. Vanaf 1921 was het 3 jaar op rij hetzelfde vliegtuig (Gloster Mars 1) dat de snelste tijd neerzette. Deze Gloster Mars was een voor races aangepaste versie van het Nieuport Nighthawk eenzits jachtvliegtuig dat in de 1e helft van de twintiger jaren op beperkte schaal door de RAF gebruikt werd. De standaard 320 PK ABC Dragonfly werd vervangen door een 450 PK Napier Lion, de vleugels waren ingekort om de snelheid te verhogen en het toestel was ook beter gestroomlijnd dan de standaard jagers van die tijd. Mede door de afwezigheid van een drietal aangekondigde Franse piloten verschenen in 1921 slechts 12 deelnemers aan de startlijn op Hendon. Jimmy Janes (de piloot van de Mars 1 G-EAXZ) won dan ook overduidelijk (1 h 13’ 28 “ of 262,868 km /u). Slechts 7 piloten vlogen de race uit maar opnieuw werd 1 ervan gediskwalificeerd wegens het missen van een keerpunt in de 1e ronde.
Vanaf 1922 verhuisde de race naar het in 1921 voor de burgerluchtvaart geopende Croydon Airport. Een andere wijziging was dat de wedstrijd nu in wijzerzin werd gevlogen (met dus rechtse bochten aan elk keerpunt). De winnaar was opnieuw Jimmy James met dezelfde Mars 1 als in 1922. Door het vleugeloppervlak nog te verkleinen was de snelheid nog toegenomen. James deed ditmaal 1h 06’ 48” over het traject wat overeenkwam met een snelheid van 286,184 km/u. Qua aantal deelnemers was 1922 het dieptepunt van de serie (9 starters waarvan er 5 de finishlijn haalden). Het jaar daarop werd de nu als Gloster I aangeduide racer nog verder gemodificeerd; de spanwijdte was opnieuw verkleind en het vermogen van de Napier Lion motor was opdreven naar 530 PK. Met ditmaal Larry Carter aan de stuurknuppel werd het traject nu afgelegd in 1h 02’ 23” (snelheid 309,571 km/u). Hoewel er dat jaar opnieuw meer deelnemers waren dan in 1922 (12 starters waarvan 9 finishten) was 1923 het eindpunt van deze race rondom Londen. De geplande editie van 1924 werd afgelast wegens gebrek aan inschrijvingen.
Met de laatste van de reeks Aerial Derby’s kwam in Groot-Brittannië een einde aan de pure snelheidsraces. Er was dringend nood aan een andere formule en die werd gevonden in de vorm van de handicap races. Dit zou meebrengen dat het wedstrijdvliegen voor alle deelnemers gelijke kansen zou bieden ongeacht de kracht en de snelheid van hun vliegtuig.
We zullen in een volgend deel van onze reeks over de geschiedenis van het luchtracen uitgebreider over deze formule uitweiden. Tevens zullen we dan aandacht besteden over de luchtrace met de langste geschiedenis, te weten de in 1922 opgestarte King’s Cup.
Van de vliegtuigen uit de hierboven besproken periode is er geen enkel toestel voor het nageslacht in musea bewaard gebleven zodat we bij dit artikel ook geen foto’s kunnen toevoegen. Niettemin blijft de tekst op zich een prachtig naslagwerk over de geschiedenis van het luchtracen in Groot-Brittanië met dank aan Marc!
(Tekst: Marc Van Ryssel)
Deel 4 (Pionierstijd- en Interbellum)
In deel 3 kwam de geschiedenis van het luchtracen met landvliegtuigen aan bod, in deel 4 handelt het specifiek over het luchtracen in Groot-Brittannië.
Groot-Brittannië was (naast Frankrijk en de Verenigde Staten) in de pionierstijd voor 1914 één van de landen waar de luchtvaart in het algemeen en de vliegerij als sportief element al snel tot grote bloei kwam. Op de toenmalige vliegterreinen van Hendon en Brooklands hadden vanaf de zomer van 1912 bijna wekelijks vliegdemonstraties plaats en algauw werden er daarbij ook kleinschalige races ingericht. Het betrof meestal een vlucht van 1 of 2 rondjes rond het vliegveld met een drie- of viertal deelnemers waarbij de tijden individueel werden opgemeten.
Op zaterdag 8 juni 1912 organiseerde de Daily Mail de eerste Aerial Derby. Het betrof hier een luchtrace rond Londen (met start en aankomst op Hendon). Het parcours van deze eerste editie was 81 mijl (130,4 km) lang en er waren 4 keerpunten waar de piloten voldoende laag dienden te vliegen zodat de waarnemers ze konden identificeren. Van de 15 inschrijvingen verschenen uiteindelijk slechts 7 piloten aan de start (5 Engelsen en 2 Fransen). 4 deelnemers beëindigden de race. De winnaar was Thomas Sopwith ( de latere vliegtuigbouwer van o.a. de bekende jachtvliegtuigen Sopwith Pup, Triplane en Camel). Hij legde het traject af in 1h 23’ 08” (snelheid 94,082 km/u). De 2e plaats was voor de Brit Gustav Hamel; hij deed meer dan 15 minuten langer over het traject. Beiden vlogen met een Blériot XI eendekker. De nummers 3 en 4 (ook Engelsen) deden meer dan 2 uur over het parcours.
Het volgende jaar ( 20 september 1913) werd het parcours (opnieuw met start en aankomst op Hendon) iets langer (94,5 mijl = 152 km). 9 van de 11 starters vlogen de race uit. De zege ging ditmaal naar Gustav Hamel. Met zijn Morane-Saulnier vloog hij het traject in 1h 15’ 49” (120,356 km/). De editie van 1914 werd gekenmerkt door slecht vliegweer. De wedstrijd werd verschoven van 23 mei naar 6 juni. Op die dag slaagden slechts 4 van de 11 deelnemers erin het parcours volledig af te leggen. De snelste (de Fransman Louis Noël op een Morane-Saulnier) werd gedeclasseerd wegens het missen van 2 keerpunten zodat de overwinning ging naar de Amerikaan Walter Brock (eveneens op Morane-Saulnier. Zijn tijd (1h 18’ 54”) en snelheid (115,647 km/u) waren minder dan het vorige jaar.
Na een onderbreking van 5 jaar volgde op 21 juni 1919 de 4e editie van de Aerial Derby. Het parcours was identiek aan dat van 1913 en 1914 maar diende tweemaal afgelegd te worden zodat de totale afstand 189 mijl (304 km) bedroeg. Van de 16 ingeschreven deelnemers verschenen er uiteindelijk 12 aan de startlijn op Hendon. Praktisch alle toestellen waren (soms lichtjes aangepaste versies van) gevechtsvliegtuigen uit Wereldoorlog 1. 7 piloten slaagden er in het traject te beëindigen. De overwinning was voor Cpt Gerald Gathergood. Zijn vliegtuig, de De Havilland DH-4R was een tot eenzitter omgebouwde DH-4 lichte bommenwerper aangedreven door een 450 PK Napier Lion motor. Hij legde de 189 mijl af in 1h 27’ 42” aan een snelheid van 208,094 km/u. De verschillen in snelheid waren enorm. Zo deed de zevende in de uitslag (Cpt Harold Hamersley) niet minder dan 2h 41’ 23” over de 2 ronden; niet verwonderlijk als men weet dat zijn Avro 534 Baby werd aangedreven door een Green motor van slechts 35 PK.
Vanaf 1920 stopte de krant Daily Mail met de sponsoring; de Royal Aero Club diende zelf in te staan voor het prijzengeld. Dit was niet hoog genoeg om buitenlandse deelnemers aan te trekken zodat de Aerial Derby een compleet Britse aangelegenheid werd en bleef. Op 24/07/1920 was het parcours iets langer dan de vorige jaren (2 ronden van elk 100 mijl). Van de 14 starters beëindigen er 9 de wedstrijd maar 1 deelnemer werd gediskwalificeerd wegens het niet correct overvliegen van de finishlijn. Winnaar werd Frank Courtney; met de Martinsyde Semiquaver éénpersoonsracer legde hij de 200 mijl (322 km) af in 1h 18’ 12” (246,947 km/u). Ook nu waren de verschillen tussen de diverse deelnemers enorm want de nrs 7 en 8 in de uitslag Harold Hamersley en Bert Hinkler, beiden op Avro 534 Baby) hadden meer dan 2h 30’ nodig voor het beëindigen van de 2 ronden.
Het duidelijk gebrek aan echte racevliegtuigen zou uiteindelijk de Aerial Derby fataal worden. Vanaf 1921 was het 3 jaar op rij hetzelfde vliegtuig (Gloster Mars 1) dat de snelste tijd neerzette. Deze Gloster Mars was een voor races aangepaste versie van het Nieuport Nighthawk eenzits jachtvliegtuig dat in de 1e helft van de twintiger jaren op beperkte schaal door de RAF gebruikt werd. De standaard 320 PK ABC Dragonfly werd vervangen door een 450 PK Napier Lion, de vleugels waren ingekort om de snelheid te verhogen en het toestel was ook beter gestroomlijnd dan de standaard jagers van die tijd. Mede door de afwezigheid van een drietal aangekondigde Franse piloten verschenen in 1921 slechts 12 deelnemers aan de startlijn op Hendon. Jimmy Janes (de piloot van de Mars 1 G-EAXZ) won dan ook overduidelijk (1 h 13’ 28 “ of 262,868 km /u). Slechts 7 piloten vlogen de race uit maar opnieuw werd 1 ervan gediskwalificeerd wegens het missen van een keerpunt in de 1e ronde.
Vanaf 1922 verhuisde de race naar het in 1921 voor de burgerluchtvaart geopende Croydon Airport. Een andere wijziging was dat de wedstrijd nu in wijzerzin werd gevlogen (met dus rechtse bochten aan elk keerpunt). De winnaar was opnieuw Jimmy James met dezelfde Mars 1 als in 1922. Door het vleugeloppervlak nog te verkleinen was de snelheid nog toegenomen. James deed ditmaal 1h 06’ 48” over het traject wat overeenkwam met een snelheid van 286,184 km/u. Qua aantal deelnemers was 1922 het dieptepunt van de serie (9 starters waarvan er 5 de finishlijn haalden). Het jaar daarop werd de nu als Gloster I aangeduide racer nog verder gemodificeerd; de spanwijdte was opnieuw verkleind en het vermogen van de Napier Lion motor was opdreven naar 530 PK. Met ditmaal Larry Carter aan de stuurknuppel werd het traject nu afgelegd in 1h 02’ 23” (snelheid 309,571 km/u). Hoewel er dat jaar opnieuw meer deelnemers waren dan in 1922 (12 starters waarvan 9 finishten) was 1923 het eindpunt van deze race rondom Londen. De geplande editie van 1924 werd afgelast wegens gebrek aan inschrijvingen.
Met de laatste van de reeks Aerial Derby’s kwam in Groot-Brittannië een einde aan de pure snelheidsraces. Er was dringend nood aan een andere formule en die werd gevonden in de vorm van de handicap races. Dit zou meebrengen dat het wedstrijdvliegen voor alle deelnemers gelijke kansen zou bieden ongeacht de kracht en de snelheid van hun vliegtuig.
We zullen in een volgend deel van onze reeks over de geschiedenis van het luchtracen uitgebreider over deze formule uitweiden. Tevens zullen we dan aandacht besteden over de luchtrace met de langste geschiedenis, te weten de in 1922 opgestarte King’s Cup.
Van de vliegtuigen uit de hierboven besproken periode is er geen enkel toestel voor het nageslacht in musea bewaard gebleven zodat we bij dit artikel ook geen foto’s kunnen toevoegen. Niettemin blijft de tekst op zich een prachtig naslagwerk over de geschiedenis van het luchtracen in Groot-Brittanië met dank aan Marc!
(Tekst: Marc Van Ryssel)