LUchtvaart Nationaal Antwerpen Kempen
LUNAK
MONUMENT & MUURSCHILDERING POOLSE WING - SINT-DENIJS-WESTREM
In oktober 1944 werd de 1100 m lange graspiste 07-25 op het vliegveld van Sint-Denijs-Westrem verstevigd met het plaatsen van SMT-platen (Square Mesh Track) om de komst van de 131 Polish Fighter Wing van de Royal Air Force voor te bereiden. Na een verblijf in Lille-Vendeville en een week in Deurne is de Poolse Wing op 11 oktober geland op het Gentse vliegveld B-61. Voor de Polen was dit basis Gandawa.
Deze grondaanvalseenheid werd geleid door Group Captain Aleksander Gabszewicz en bestond uit 3 squadrons, dit waren het 302 Poznanski, 308 Krakowski en 317 Wilenski squadron. Het grondpersoneel en de piloten waren allemaal Polen die vlogen met Spitfire Mk.IX jachtvliegtuigen.
Van hieruit werden door de Polen meestal Duitse stellingen in Nederland aangevallen.
Op maandag 1 januari 1945 deed de Duitse Luftwaffe met hun operatie “Bodenplatte” nog een ultieme poging om de weerstand van de geallieerden te breken door met een groot aantal vliegtuigen enkele vliegvelden in België te bombarderen en aan te vallen. Zo kregen de Duitse piloten van II Gruppe Jagdgeschwader 1 de opdracht om het vliegveld van Sint-Denijs-Westrem tijdens de ochtend aan te vallen.
Tussen 8u15 en 8u40 vertrokken vanuit Gent 31 Spitfires van de Poolse Wing om bombardementen uit te voeren in Nederland. Ondertussen waren de Duitsers met een 60-tal Focke-Wulf FW-190A-8 en Messerschmitt Bf.109G-14 langsheen de Nederlandse kust onderweg richting Knokke om dan landinwaarts te vliegen via Maldegem en Ursel om later ook Sint-Denijs-Westrem te bestoken.
De Duitse formaties werden opgemerkt door de radar in Westkapelle. De Poolse piloten werden ingelicht en verzocht om zo snel mogelijk terug te keren naar Gent om bijstand te verlenen bij een mogelijke aanval van de Luftwaffe. Even later was het zover en werd B-61 aangevallen.
Terwijl de Spits van 302 squadron aan het landen waren werden ze verrast door de aanval van een 30-tal Focke-Wulf FW-190 jachtvliegtuigen. Enkele Spitfires probeerden om opnieuw op te stijgen en jacht te maken op de Duitse FW-190’s. Toestellen op de grond werden vernield en stonden in brand, vaten met brandstof ontploften, rollend materieel ging in vlammen op en hangars stonden in lichterlaaie. Dikke rookwolken stegen op, het vliegveld stond in brand.
Op de grond was er grote schade aan gebouwen en materieel en werden er 24 vliegtuigen vernield waaronder 7 Spitfires, 2 Stirlings, 1 Halifax, 2 Mosquitos, 4 Ansons, 2 Austers, 3 B-17’s, 1 B-24 en 1 P-47. Even later kwamen ook de Spitfires van 308 en 317 squadron terug en ontstond er een enorm luchtgevecht boven Gent en omstreken. Bijna alle piloten van het Jagdgeschwader I, II en III kwamen rond Gent terecht en raakten verwikkeld in het luchtgevecht. De meeste Duitse piloten waren nog zeer jong en onervaren wat een groot aantal verliezen teweeg bracht.
Rond 10u20 was het luchtgevecht voorbij en konden de Poolse vliegeniers 18 Duitse vliegtuigen neerhalen. Bij dit gevecht vielen er echter 5 Poolse slachtoffers te betreuren waaronder 2 piloten: F/LT T.Powierza en F/O W.Chojnacki en 3 leden van het grondpersoneel: J.Koczwara-Bielka, J.Komorowski en J.Sikora.
Op 13 en 14 januari 1945 verhuisde wat nog overbleef van de 131 Poolse Fighter Wing naar het vliegveld van Grimbergen en werd het stil op Sint-Denijs-Westrem. Het 302 squadron kreeg nieuwe Spitfire Mk.XVI’s en de overblijvende Mk.IX’s kwamen bij 308 en 317 squadron terecht.
Op vrijdag 13 augustus 1954 werd op de zijmuur van de grote vliegtuigloods in Sint-Denijs-Westrem een gedenkplaat onthuld ter nagedachtenis voor de gesneuvelde Poolse militairen die omkwamen tijdens de operatie Bodenplatte van 1 januari 1945. Toen het voortbestaan van het vliegveld in de jaren ‘70 nogal onzeker werd, besliste de Polish Air Force Association om geld in te zamelen voor een nieuw monument dat nadien geplaatst werd in de Poolse-Winglaan, een straat aan de rand van het vliegveld. Op zondag 22 september 1974 onthulde de voormalige Group Captain Aleksander Gabszewicz een granieten rotsblok met daarop een marmeren gedenkplaat waar de namen van de eerder genoemde piloten en grondpersoneel op vermeld staan die omkwamen tijdens de aanval op 1 januari 1945. Boven de ronde plaat van de 131 Polish Fighter Wing hangt een metalen schroef van een tweemotorige Airspeed Oxford. Het monument staat op een graspleintje in een doodlopend straatgedeelte van de Poolse-Winglaan in de nabijheid van het AZ Maria Middelares Ziekenhuis.
De gedenksteen is gemaakt door Bruniskow Recki, de gedenkplaat op de steen komt van F/O Tadeusz Szlenkier van het 308 squadron.
Nadien was er in de vliegtuigloods een H. Eucharistieviering door de bisschop van Gent voor de slachtoffers en de genodigden.
Elk jaar in september wordt aan het monument een herdenkingsplechtigheid gehouden voor de gesneuvelde Poolse vliegeniers met medewerking van de Stad Gent.
In opdracht van het Cultuurplatform Sint-Denijs-Westrem schilderde de Syrische kunstenaar Samer Alagha een muurschildering op de buitengevel van een loods die in 1944 aan de rand van het vliegveld stond. Het herinnert ons aan de verwoestende aanval en het luchtgevecht op 1 januari 1945, nu 80 jaar geleden. Het prachtige werk is te bewonderen in de Twaalfapostelenstraat op de buitenmuur van het bedrijf Furbo Training & Consulting ter hoogte van het bedrijf STG ProShop in Sint-Denijs-Westrem.
(Bronnen: Een eeuw luchtvaart boven Gent deel II van Piet Dhanens, Closed Airfield Ghent van Guy Vanderlinden, foto Laurent Claeys & Hangar Flying, Stad Gent, foto Pinterest.fr, Colourised RAF Fighter & Bomber Command 1939-1945 colored by Doug, Paul Maenhout)
(Tekst: Raymond De Clercq - Foto’s: Raymond De Clercq tenzij anders vermeld)
Klik het straatnaambord voor het bijbehorend beeldmateriaal bij dit artikel.
In oktober 1944 werd de 1100 m lange graspiste 07-25 op het vliegveld van Sint-Denijs-Westrem verstevigd met het plaatsen van SMT-platen (Square Mesh Track) om de komst van de 131 Polish Fighter Wing van de Royal Air Force voor te bereiden. Na een verblijf in Lille-Vendeville en een week in Deurne is de Poolse Wing op 11 oktober geland op het Gentse vliegveld B-61. Voor de Polen was dit basis Gandawa.
Deze grondaanvalseenheid werd geleid door Group Captain Aleksander Gabszewicz en bestond uit 3 squadrons, dit waren het 302 Poznanski, 308 Krakowski en 317 Wilenski squadron. Het grondpersoneel en de piloten waren allemaal Polen die vlogen met Spitfire Mk.IX jachtvliegtuigen.
Van hieruit werden door de Polen meestal Duitse stellingen in Nederland aangevallen.
Op maandag 1 januari 1945 deed de Duitse Luftwaffe met hun operatie “Bodenplatte” nog een ultieme poging om de weerstand van de geallieerden te breken door met een groot aantal vliegtuigen enkele vliegvelden in België te bombarderen en aan te vallen. Zo kregen de Duitse piloten van II Gruppe Jagdgeschwader 1 de opdracht om het vliegveld van Sint-Denijs-Westrem tijdens de ochtend aan te vallen.
Tussen 8u15 en 8u40 vertrokken vanuit Gent 31 Spitfires van de Poolse Wing om bombardementen uit te voeren in Nederland. Ondertussen waren de Duitsers met een 60-tal Focke-Wulf FW-190A-8 en Messerschmitt Bf.109G-14 langsheen de Nederlandse kust onderweg richting Knokke om dan landinwaarts te vliegen via Maldegem en Ursel om later ook Sint-Denijs-Westrem te bestoken.
De Duitse formaties werden opgemerkt door de radar in Westkapelle. De Poolse piloten werden ingelicht en verzocht om zo snel mogelijk terug te keren naar Gent om bijstand te verlenen bij een mogelijke aanval van de Luftwaffe. Even later was het zover en werd B-61 aangevallen.
Terwijl de Spits van 302 squadron aan het landen waren werden ze verrast door de aanval van een 30-tal Focke-Wulf FW-190 jachtvliegtuigen. Enkele Spitfires probeerden om opnieuw op te stijgen en jacht te maken op de Duitse FW-190’s. Toestellen op de grond werden vernield en stonden in brand, vaten met brandstof ontploften, rollend materieel ging in vlammen op en hangars stonden in lichterlaaie. Dikke rookwolken stegen op, het vliegveld stond in brand.
Op de grond was er grote schade aan gebouwen en materieel en werden er 24 vliegtuigen vernield waaronder 7 Spitfires, 2 Stirlings, 1 Halifax, 2 Mosquitos, 4 Ansons, 2 Austers, 3 B-17’s, 1 B-24 en 1 P-47. Even later kwamen ook de Spitfires van 308 en 317 squadron terug en ontstond er een enorm luchtgevecht boven Gent en omstreken. Bijna alle piloten van het Jagdgeschwader I, II en III kwamen rond Gent terecht en raakten verwikkeld in het luchtgevecht. De meeste Duitse piloten waren nog zeer jong en onervaren wat een groot aantal verliezen teweeg bracht.
Rond 10u20 was het luchtgevecht voorbij en konden de Poolse vliegeniers 18 Duitse vliegtuigen neerhalen. Bij dit gevecht vielen er echter 5 Poolse slachtoffers te betreuren waaronder 2 piloten: F/LT T.Powierza en F/O W.Chojnacki en 3 leden van het grondpersoneel: J.Koczwara-Bielka, J.Komorowski en J.Sikora.
Op 13 en 14 januari 1945 verhuisde wat nog overbleef van de 131 Poolse Fighter Wing naar het vliegveld van Grimbergen en werd het stil op Sint-Denijs-Westrem. Het 302 squadron kreeg nieuwe Spitfire Mk.XVI’s en de overblijvende Mk.IX’s kwamen bij 308 en 317 squadron terecht.
Op vrijdag 13 augustus 1954 werd op de zijmuur van de grote vliegtuigloods in Sint-Denijs-Westrem een gedenkplaat onthuld ter nagedachtenis voor de gesneuvelde Poolse militairen die omkwamen tijdens de operatie Bodenplatte van 1 januari 1945. Toen het voortbestaan van het vliegveld in de jaren ‘70 nogal onzeker werd, besliste de Polish Air Force Association om geld in te zamelen voor een nieuw monument dat nadien geplaatst werd in de Poolse-Winglaan, een straat aan de rand van het vliegveld. Op zondag 22 september 1974 onthulde de voormalige Group Captain Aleksander Gabszewicz een granieten rotsblok met daarop een marmeren gedenkplaat waar de namen van de eerder genoemde piloten en grondpersoneel op vermeld staan die omkwamen tijdens de aanval op 1 januari 1945. Boven de ronde plaat van de 131 Polish Fighter Wing hangt een metalen schroef van een tweemotorige Airspeed Oxford. Het monument staat op een graspleintje in een doodlopend straatgedeelte van de Poolse-Winglaan in de nabijheid van het AZ Maria Middelares Ziekenhuis.
De gedenksteen is gemaakt door Bruniskow Recki, de gedenkplaat op de steen komt van F/O Tadeusz Szlenkier van het 308 squadron.
Nadien was er in de vliegtuigloods een H. Eucharistieviering door de bisschop van Gent voor de slachtoffers en de genodigden.
Elk jaar in september wordt aan het monument een herdenkingsplechtigheid gehouden voor de gesneuvelde Poolse vliegeniers met medewerking van de Stad Gent.
In opdracht van het Cultuurplatform Sint-Denijs-Westrem schilderde de Syrische kunstenaar Samer Alagha een muurschildering op de buitengevel van een loods die in 1944 aan de rand van het vliegveld stond. Het herinnert ons aan de verwoestende aanval en het luchtgevecht op 1 januari 1945, nu 80 jaar geleden. Het prachtige werk is te bewonderen in de Twaalfapostelenstraat op de buitenmuur van het bedrijf Furbo Training & Consulting ter hoogte van het bedrijf STG ProShop in Sint-Denijs-Westrem.
(Bronnen: Een eeuw luchtvaart boven Gent deel II van Piet Dhanens, Closed Airfield Ghent van Guy Vanderlinden, foto Laurent Claeys & Hangar Flying, Stad Gent, foto Pinterest.fr, Colourised RAF Fighter & Bomber Command 1939-1945 colored by Doug, Paul Maenhout)
(Tekst: Raymond De Clercq - Foto’s: Raymond De Clercq tenzij anders vermeld)
Klik het straatnaambord voor het bijbehorend beeldmateriaal bij dit artikel.
